ایرباس به ایران پیغام داده که به‌دنبال حفظ قرارداد فروش ۱۰۰ فروند هواپیما است. اما سوال این است که چه عاملی باعث شده که غول هواپیماساز اروپایی چنین پیغامی را به مقامات ایرانی بدهد؟ منابع خبری مطلع از لابی اتحادیه اروپا به نفع ایران خبر داده‌اند و گفته می‌شود که اتحادیه اروپا از شرکت ایرباس خواسته تا تعداد هواپیماهایی را که می‌تواند به ایران تحویل دهد، اعلام کرده تا آنها بتوانند از طریق مذاکرات سیاسی مجوزهای لازم را اخذ کنند. بعد از تصمیم «دونالد ترامپ» برای خروج از برجام، وزیر خزانه‌داری آمریکا نیز از لغو مجوز فروش هواپیماهای مسافربری بوئینگ و ایرباس به ایران خبر داد و اعلام کرد ایالات‌متحده، پس از یک دوره ۹۰روزه، دیگر اجازه نخواهد داد هواپیماهای مسافربری و قطعات و خدمات آن به ایران صادر شود. بعد از اعلام این خبر، سخنگوی بوئینگ اعلام کرد که به‌دنبال مسیری خواهد بود که دولت آمریکا آنها را هدایت می‌کند. اما شرکت فرانسوی ایرباس از اظهارنظر صریح در خصوص قطع همکاری با ایران خودداری کرد و تصمیم‌گیری در این زمینه را نیازمند ارزیابی دقیق دانست. پیش از خروج آمریکا از برجام، شرکت ایرباس سه فروند هواپیما و شرکت ایتالیایی-فرانسوی «ای‌تی‌آر» نیز هشت فروند هواپیما را به ایران تحویل دادند.
خبرها حاکی از آن است که لابی هوایی اروپا با آمریکا برای اخذ مجوز تحویل هواپیما به ایران آغاز شده و اتحادیه اروپا در تلاش است تا بتواند قرارداد شرکت ایرباس با ایران‌ایر را حفظ کند. همزمان با دیپلماسی جدید ایران برای روابط اقتصادی و سیاسی در دوره پساخروج، اتحادیه اروپا نیز مصمم به حفظ برجام و توسعه روابط اقتصادی و سیاسی خود با ایران است. از این‌رو شنیده می‌شود که این اتحادیه از ایرباس خواسته تا ظرفیتی که می‌تواند هواپیما به ایران تخصیص دهد را اعلام کند که آنها بتوانند برای اخذ مجوز از آمریکا وارد مذاکره شوند. بنابراین لابی‌های هوایی اروپا با آمریکا استارت خورده و باید در انتظار نتیجه آن بود. یک مقام آگاه نیز به «دنیای‌اقتصاد» گفته است: دو شرکت ایرباس و ATR در تلاش هستند که قراردادهای خود را با ایران حفظ کنند و این مساله را به ایران‌ایر نیز اعلام کرده‌اند.
با خروج ترامپ از برجام که در هجدهم اردیبهشت به‌صورت رسمی اعلام شد، وزیر خزانه‌داری آمریکا نیز از لغو مجوز فروش هواپیماهای مسافربری بوئینگ و ایرباس به ایران خبر داد و بر اساس آن اعلام کرد که ایالات‌متحده، پس از یک دوره ۹۰ روزه (۶ آگوست ۲۰۱۸)، دیگر اجازه نخواهد داد هواپیماهای مسافربری، قطعات و خدمات آن به ایران صادر شود. استیون منوچین گفت: تحت توافق اصلی، مجوزهایی برای صادرات هواپیما، قطعات و خدمات، برای بوئینگ و ایرباس صادر شده بود که لغو خواهند شد. بعد از اعلام این خبر واکنش‌های مختلفی را از سوی سه شرکت هواپیماساز طرف معامله ایران، شاهد بودیم که تا حدی هم قابل‌انتظار بود. هواپیماساز آمریکایی (بوئینگ) که پس از برجام در کورس رقابت با ایرباس قرار گرفته بود و توانست برای فروش ۸۰ فروند هواپیما با ایران‌ایر قرارداد ببندد، پس از آنکه زمزمه‌های خروج آمریکا از برجام شدت گرفت، به‌صورت تلویحی دنباله‌روی از سیاست‌های آمریکا را گوشزد کرده بود. البته تحویل هواپیما نیز از سوی بوئینگ، به تعویق افتاده بود و به‌نظر می‌رسید که این شرکت در انتظار تصمیم نهایی دولت آمریکا درخصوص برجام بود، بنابراین بعد ازخروج آمریکا از برجام به‌صورت رسمی، ایران‌ایر قاعدتا چشم امیدی به این شرکت هواپیماساز نداشت و اظهارنظر گوردون جاندور، سخنگوی بوئینگ، بعد از اعلام موضع وزارت خزانه‌داری آمریکا درخصوص مجوزهای ایرباس و بوئینگ، مهر تاییدی بود بر گمانه‌زنی‌هایی که در این مدت درخصوص بوئینگ صورت گرفته بود. این مقام مسوول بوئینگ گفته بود: «ما به دنبال مسیری خواهیم بود که دولت آمریکا ما را هدایت کند، همان‌طور که در سراسر این پروسه این‌چنین بوده است.»
اما شرکت فرانسوی ایرباس و شرکت ایتالیایی-فرانسوی ATR از اظهارنظر صریح درخصوص قطع همکاری با ایران خودداری کردند. اواخر اردیبهشت بود که راینر الر، مدیر روابط‌عمومی ایرباس، پس از اعلام موضع وزارت خزانه‌داری آمریکا گفت: «ما به دقت تصمیم رئیس‌جمهوری آمریکا را ارزیابی خواهیم کرد و قدم بعدی ما بر اساس سیاست داخلی و در متابعت کامل از تحریم‌ها و مقررات منع صادرات اتخاذ خواهد شد.»
از سویی اواخر خرداد نیز گوئیلام فائوری، مدیر بخش هواپیماهای غیرنظامی شرکت ایرباس در مصاحبه با روزنامه آلمانی هامبورگر آبندبلات گفت: «هرچند هنوز منتظر جزئیات تحریم‌های جدید آمریکا هستیم، اما بعید است بتوانیم ۹۷ هواپیمای باقیمانده از سفارش (ایران) را تحویل بدهیم.» در مقابل، اخیرا مدیرعامل شرکت هواپیمایی ATR از مذاکره با آمریکا برای تحویل چهار فروند هواپیما به ایران که در خط مونتاژ است، خبر داد. این صحبت او درحالی مطرح شد که پیش از این گفته بود تحویل هواپیماهای این شرکت به ایران، تحت‌تاثیر تحریم‌های آمریکا قرار گرفته و ATR حاضر به ریسک‌کردن در این زمینه نیست. در این میان، اصغر فخریه‌کاشان در گفت‌وگو با خبرگزاری «مهر» درخصوص آخرین وضعیت هواپیمای ATR پس از خروج آمریکا از برجام، اظهار کرده است: «نمایندگان شرکت هواپیماسازی ATR به ما اعلام کرده‌اند که از آمریکا صدور مجوز موردی برای تحویل تعدادی از هواپیماهای باقیمانده از قرارداد فروش هواپیما به ایران را درخواست کرده‌اند.»
پیش از خروج آمریکا از برجام، شرکت هواپیماسازی ایرباس از ۱۰۰ فروند هواپیمای سفارش داده شده ایران در قرارداد رسمی، ۳ فروند هواپیما را به ایران تحویل داد. همچنین ATR نیز از ۲۰ فروند هواپیمای سفارشی ایران در قرارداد رسمی اش، ۸ فروند هواپیما را به ایران ایر تحویل داده است. در مجموع، ایران‌ایر توانست ۱۱ هواپیمای پسابرجامی را وارد کشور کند. حال با خروج آمریکا از برجام، باید در انتظار تصمیم‌گیری‌های جدید این دو شرکت باشیم.
منبع:روزنامه دنیای اقتصاد
- نویسنده : یزد فردا
- منبع خبر : خبرگزاری فردا
چهارشنبه 20,نوامبر,2024